تأملی در ساختار معنایی غزل حافظ

یکی از ویژگی های سبکی غزل حافظ پوشیده بودن پیوند معنایی ابیات، به عنوان واحدهای معنایی سازنده ساختار معنایی غزل، با یکدیگر است که موجب می شود ساختار معنایی در یک غزل او در ظاهر و در نگاه های نخستین گسسته احساس شود تا جایی که بعضی پژوهندگان این گسستی و شکاف میان مضامین ابیات در یک غزل را ویژگی خاص غزل حافظ می دانند و چنین می پندارند که هر بیت یا هر چند بیت در یک غزل از حافظ استقلال معنایی دارد و مستقل از ابیات دیگر یا بی ارتباط با آنهاست؛ اما به باور این جستار چنین نیست؛ چرا که ساختار معنایی در غزل های حافظ اگر چه اغلب در ظاهر گسسته نماست ولی در میان ابیات یک غزل او با هسته مرکزی همان غزل پیوند معنایی وجود دارد؛ این پیوند معنایی اغلب در میان خود ابیات یک غزل نیز وجود دارد؛ یعنی پیوندها و تداعی های معنایی باریک و گاه باریک تر از مو در میان بیت ها وجود دارد که اغلب در نگاه های نخستین ناپیداست و کشف این پیوندها میان ابیات با یکدیگر و میان ابیات با هسته مرکزی غزل و نیز کشف خود هسته مرکزی غزل نیازمند تأمل بسیار و اغلب نیازمند تأویل است چرا که یکی از اهداف تأویل متن - چه سنتی و چه مدرن – کشف انسجام در ساختار معنایی متن - که در اینجا غزل است - می باشد. در این جستار نخست نگارنده در حد وسع و تا جایی که در جستجوهای خود یافته است می کوشد تا پیشینه های نگرش ساختاری به غزل حافظ را نشان دهد و سپس خواهد کوشید تا ساختار معنایی غزل از حافظ را تحلیل کند و چگونگی آن چه را که پیشتر از وجود هسته مرکزی در غزل، پیوند معنایی میان ابیات آن و نیز پیوند معنایی میان ابیات با هسته، در غزل او گفته بود نشان دهد.